Γράφει η Ζωή Παπαδάκη (φιλόλογος)
Παρακολουθήσαμε αυτές τις μέρες ένα καινούργιο μουσικό βίντεο με το μικρασιάτικο τραγούδι «κοράσιον ετραγούδαγε», (ας σημειωθεί ότι το έχει ερμηνεύσει αριστοτεχνικά η μεγάλη κυρία του δημοτικού μας τραγουδιού Δόμνα Σαμίου), με την Ειρήνη Τορνεσάκη στο τραγούδι και τον Naseem Alatrash στο τσέλο. Η απήχηση αυτού του βίντεο δείχνει να είναι μεγάλη αμέσως μετά την κοινοποίησή του και δεν θα ήταν υπερβολή να υποστηριχθεί ότι δεν υπολείπεται σε τίποτα από τη σπουδαία ερμηνεία του παρελθόντος.
Το «κοράσιον ετραγούδαγε» από την περιοχή της Προποντίδας (θάλασσα του Μαρμαρά) ανήκει στα δημοτικά τραγούδια της ξενιτιάς, μιας από τις πλέον ενδιαφέρουσες κατηγορίες της νεοελληνικής λαϊκής ποίησης, γιατί -πέρα από το φιλολογικό τους ενδιαφέρον- αποτελούν πηγή μελέτης για τον τρόπο με τον οποίο τοποθετείται η συλλογική γνώση και μνήμη μπροστά στο κοινωνικό φαινόμενο της μετανάστευσης. Αμέσως ο θεατής-ακροατής αντιλαμβάνεται ένα αναγνωρίσιμο ηχόχρωμα από ήχους βυζαντινούς και δημοτικούς. Η φωνή της Ειρήνης είναι καλοδουλεμένη με μεγάλη έκταση και ερμηνεύει όχι μόνο με άριστη τεχνική αλλά κυρίως με τραγουδιστικό ήθος που ταιριάζει στο ύφος και την ιστορία αυτού του τραγουδιού. Το ευφ
άνταστο συνταίριασμα με το τσέλο έδωσε στο τραγούδι μια σύγχρονη φρεσκάδα. Αξίζει να ταξιδέψει αυτό το τραγούδι ως δείγμα μιας νέας προσέγγισης στο δημοτικό μας τραγούδι που υποδεικνύει σεβασμό, συνέπεια και επαγγελματισμό. Νέοι και νέες καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες που ταξιδεύουν σ’ όλον τον κόσμο τη νεοελληνική γλώσσα και μουσική παράδοση είναι αξιέπαινοι και αξίζουν την αμέριστη προσοχή μας.
Αναζητήσαμε την Ειρήνη Τορνεσάκη, η οποία έχει καταγωγή από το Ηράκλειο, με μικρασιάτικη προέλευση αλλά ζει στην Αμερική, συγκεκριμένα στη Βοστώνη και μας μίλησε για το βίντεο αυτό, όπως και για τη δραστηριότητά της γύρω από την ελληνική παραδοσιακή μουσική έξω από τα σύνορα της χώρας μας. Από την Κρήτη στο Cirque du soleil και στο πανεπιστήμιο του Berklee τραγουδά και διδάσκει ελληνικά παραδοσιακά τραγούδια. Είναι παρήγορο το γεγονός, όταν συναντά κανείς νέα παιδιά που σπουδάζουν, ζουν στο εξωτερικό και εκμεταλλεύονται επαγγελματικές ευκαιρίες που τους δίνονται, ότι δεν ξεχνούν τον ελληνικό τους πολιτισμό και τις καταβολές τους.
Μας είπε η Ειρήνη:
«Από μικρή ηλικία είχα μια ιδιαίτερη σχέση με τη Μικρασιάτικη μουσική. Η Μικρασιάτισσα γιαγιά μου και η μητέρα μου τραγουδούσαν στη χορωδία των Αλατσατιανών, η μητέρα μου συνόδευε με το ακκορντεόν και ο πατέρας μου συμμετείχε στη θεατρική ομάδα Αλατσατιανών. Από μικρή θυμάμαι ότι ήξερα όλα τα τραγούδια απ’ έξω, τα τραγουδούσα συνέχεια. Μου άρεσαν πολύ τα κουταλάκια, οι ζίλιες και οι Μικρασιάτικες φορεσιές. Για μένα η Σμύρνη, που την άκουγα και δεν καταλάβαινα ακριβώς πού ήταν και τι είχε γίνει, μου φαινόταν μια ονειρεμένη πόλη βγαλμένη από παραμύθι.
Το τραγούδι «Κοράσιον Ετραγούδαγε» το άκουσα πρώτη φορά από τη Δόμνα Σαμίου πριν κάποια χρόνια και με είχε συγκινήσει. Έμαθα να το τραγουδάω κατά τη διάρκεια της περιοδείας μου με το Cirque Du Soleil. Από τότε το έχω τραγουδήσει σε πάρα πολλές συναυλίες στην Αμερική, και το έχω αγαπήσει ιδιαίτερα. Ήθελα πολύ να το μοιραστώ με τον κόσμο και έτσι με τον συνεργάτη μου, τον τσελίστα Naseem Alatrash από την Παλαιστίνη, δουλέψαμε μια νέα ενορχήστρωση μαζί και το ηχογραφήσαμε. Υπάρχουν πολλές ομοιότητες μεταξύ της Ελληνικής και Αραβικής μουσικής και έτσι η σύμπραξη με το Naseem κύλισε πολύ όμορφα και φυσικά.
Αυτό τον καιρό έχω σαν βάση τη Βοστώνη και κάνω συναυλίες ως σολίστ αλλά και με το σχήμα μου Pharos Ensemble. Με το Pharos, παρουσιάζουμε την Ελληνική παραδοσιακή μουσική στην Αμερική αλλά σύντομα και σε άλλα μέρη του κόσμου. Εκτός από συναυλίες κάνουμε επίσης παρουσιάσεις και εργαστήρια σε πανεπιστήμια της Αμερικής. Τα βασικά μέλη του σχήματος είναι ο Βασίλης Κώστας (λαούτο), Παναγιώτης Αϊβαζίδης (κανονάκι) και ο Γιώργος Λέρνης (κρουστά), και κάποιες φορές έχουμε ως guest τον Layth Sidiq (βιολί) ή τον Naseem Alatrash (βιολοντσέλο).
Αυτό που βλέπω είναι ότι στην Αμερική εκτιμάται πάρα πολύ η μουσική παράδοση της Ελλάδας, ίσως περισσότερο από ότι στην ίδια μας τη χώρα. Εμείς, ως καλλιτέχνες, θέλουμε να μοιραστούμε με τον κόσμο αυτό το κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, να χρησιμοποιήσουμε τη δύναμη της μουσικής για διαπολιτισμικό διάλογο μεταξύ των λαών, αλλά και να εξελιχθούμε αναζητώντας νέα μουσικά μονοπάτια, χωρίς να ξεχνάμε από πού ερχόμαστε διατηρώντας την ταυτότητά μας».
Ένα σύντομο βιογραφικό της Ειρήνης:
Η Ειρήνη Τορνεσάκη (καλλιτεχνικό όνομα Erini), γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ηράκλειο Κρήτης. Τραγουδάει τζαζ, ελληνική παραδοσιακή μουσική και άλλες μουσικές του κόσμου. Έχει εμφανιστεί σε συναυλίες σε Καναδά, ΗΠΑ, Κούβα, Κολομβία, Παναμά, Αραβικά Εμιράτα, Κύπρο, Ελλάδα και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης με καλλιτέχνες όπως Luciana Souza, George Garzone, Χρήστος Ζώτος, Barry Manilow, James Bay, Jona Lewie, Saw Doctors, Classico Latino, Μάριος Φραγκούλης μεταξύ άλλων. Ξεκινώντας από την ηλικία των 6 ετών, η Ειρήνη σπούδασε πιάνο, βιολοντσέλο, υπήρξε μέλος της ορχήστρας εγχόρδων και της Νεανικής Χορωδίας του Δήμου Ηρακλείου. Από μικρή ηλικία είχε μια ιδιαίτερη σχέση με τη Μικρασιάτικη μουσική, λόγω της καταγωγής των προπαππούδων της από τη Σμύρνη, αλλά και την αδιάλειπτη παρακολούθηση των προβών της χορωδίας Αλατσατιανών στο Ηράκλειο. Το 2012, απέκτησε Bachelor στο Vocal Performance στο BIMM του Brighton της Αγγλίας. Τότε συμμετείχε στον δίσκο «A journey through Latin America» με τους Classico Latino, ηχογραφημένο στο Abbey Road Studios, με τους οποίους ταξίδεψε στην Μπογκοτά της Κολομβίας για μια συναυλία στο Teatro Colsubsidio. Από το 2014 μέχρι το 2017, η Ειρήνη ήταν η μοναδική τραγουδίστρια του υπερθεάματος Kurios του Cirque Du Soleil, περιοδεύοντας στον Καναδά και τις ΗΠΑ και ολοκληρώνοντας 1074 παραστάσεις. Συμμετείχε στον δίσκο soundtrack της παράστασης, στο DVD, και μια ταινία μικρού μήκους εικονικής πραγματικότητας που κέρδισε βραβείο Emmy το 2016. Τραγούδησε τον Εθνικό Ύμνο των ΗΠΑ στο Wrigley Field, Σικάγο και στο Nationals Park, Ουάσινγκτον Ντι Σι και στο TD Garden σε αγώνα συμμετοχής του Gianni Antetokounpo. Επίσης έχει εμφανιστεί στο περίφημο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης, στο Ronnie Scotts του Λονδίνου και στο Panama Jazz Festival.
Η Ειρήνη παρουσιάζει την ελληνική παραδοσιακή μουσική στις ΗΠΑ, κυρίως τη Μικρασιάτικη μουσική με το σχήμα της «Pharos Ensemble» και είναι ενεργό μέλος του project «Kalesma», πρωτοβουλία του βιρτουόζου λαουτίστα Βασίλη Κώστα, με στόχο τη δημιουργία μόνιμου μουσικού προγράμματος για τα παιδιά της Κιβωτού του Κόσμου. Προσφάτως, η Ειρήνη ολοκλήρωσε με πλήρη υποτροφία μεταπτυχιακό στο Berklee Global Jazz Institute στη Βοστώνη με τον Danilo Perez και ένα εντυπωσιακό δυναμικό καθηγητών, όπως John Patitucci, Joe Lovano, Terri Lyne Carrington, και George Garzone μεταξύ άλλων.
Αναζητήστε την Ειρήνη σε όλα τα κοινωνικά δίκτυα ως Erini με το @erinimusic ή στην ιστοσελίδα www.erinimusic.com
@Pharos Ensemble